21.02.2019 “Wat ben je toch een loser”
Zelfcompassie als tegengif voor harde innerlijke kritiek
‘Je kent ze vast wel, die twee oude mannetjes van de Muppet Show op het balkon in het theater. Ze heten Waldorf en Statler. Zij zijn het oneens met elke scène van de Muppets en brommen en klagen over alles wat ze zien. Zo werkt het ook vaak in ons eigen hoofd. We kennen allemaal de innerlijke commentaarstem die ons wijst op wat we verkeerd doen en die ons vergelijkt met anderen die natuurlijk veel slimmer en beter zijn dan jij.’ Deze ‘innerlijke criticus’ is de stem die al die regels en voorwaarden vertegenwoordigt die je te horen hebt gekregen van de belangrijke mensen om je heen toen je opgroeide. Hij kent jou als geen ander en weet precies hoe hij op jouw blauwe plekken moet drukken. Hij is superscherp, ziet en hoort alles, is continu alert en in de ‘aanvalsmodus’, klaar om ons keihard te wijzen op ons falen en onze onkunde.
Een leraar van rond de veertig staat op tijdens mijn lezing. Hij vertelt dat hij bij bepaalde kinderen zijn woede soms niet in kan houden. En dat hij dan te streng voor zichzelf is na afloop. Hij voelt zich dan een loser als leraar. Zijn innerlijke criticus gaat volledig los. Over hoe onprofessioneel hij wel niet is en wat hij allemaal beter zou moeten weten en doen. Misschien zit er ook wijsheid in deze kritiek. Maar de manier waarop is veel te hard! De stem die dit in onze gedachten tegen ons zegt, is dan ook niet de meest sympathieke. En zijn toon is op z’n zachtst gezegd onvriendelijk. Vaak hoor je strengheid, hardheid, veroordeling, sarcasme en cynisme. Hoewel het misschien niet zo lijkt, heeft de innerlijke criticus toch het beste met je voor. Zijn functie kun je vergelijken met een alarmsysteem dat signalen uitzendt en ons waarschuwt voor gevaar. Hij wil dat je ego in stand blijft. Hij wil koste wat het kost voorkomen dat je bevestigd wordt in je pijn dat je niet goed genoeg bent. Hiervoor trekt hij alle registers open. Hij wil de mogelijke kritiek van je omgeving voor zijn door deze kritiek zelf te geven en je te behoeden voor de pijn van falen. Hij slaat alleen wel eens door in zijn strengheid… Met veel onrust en stress tot gevolg.
Milde zelfcompassie als tegengif voor harde innerlijke kritiek. Zelfcompassie is vriendelijk, geduldig en begripvol zijn voor jezelf. Jezelf behandelen zoals jij je beste vriend zou behandelen. Én zoals je zou willen dat je beste vriend jouw behandelt. Dat is over het algemeen een stuk milder dan hoe je innerlijke criticus je aanpakt. Je bent een mens. En net zoals bij andere mensen lopen dingen lopen nu eenmaal anders dan je zou willen en verwachten. Je mag je imperfecties dus aanvaarden! Dit betekent natuurlijk niet dat je alles wat je doet maar okay moet vinden. Je kunt en mag jezelf best willen veranderen. Maar dat doe je omdat je om jezelf geeft; niet omdat je jezelf waardeloos en onacceptabel vindt.
Dus als Waldorf en Statler weer eens te hard staan te tetteren vanaf hun balkon in je hoofd, kies dan eens voor het voorrang geven aan de stem van zelfcompassie (zonder jouw muppets te veroordelen, want dan gaan ze alleen maar harder schreeuwen). Probeer te begrijpen dat je niet perfect bent en dus ook fouten kan maken. Wees je bewust dat dat bij ieder mens zo is. Je bent net als ieder ander iemand die zijn leven leeft met falen en opstaan. En als je pijn hebt van falen. Bied jezelf troost. Net zoals je dat zou doen voor je beste vriend.
