Generatieve AI in het Onderwijs: Krachtige Mogelijkheid of Complexe Uitdaging?

Reflectie in een tijd van AI

In het manifest “The Manifesto for Teaching and Learning in a Time of Generative AI” wordt een waardevol kader geboden voor onderwijsinstellingen en organisaties om na te denken over de impact van AI. Het biedt een kans om niet alleen nieuwe technologieën te omarmen, maar ook kritisch te reflecteren op hoe, waarom en voor wie we leren vormgeven.

De kansen van AI voor leren en ontwikkelen

Generatieve AI biedt tal van voordelen:

• Slimmere processen – Denk aan automatische feedback, gepersonaliseerde leerpaden en hulp bij administratieve taken.

• Toegankelijkheid – Kennis en vaardigheden komen binnen handbereik, wat levenslang leren stimuleert.

• Ondersteuning bij leren – AI helpt bij brainstormen, analyseren of het vinden van bronnen, waardoor leerprocessen versneld en verdiept kunnen worden.

Voor organisaties betekent dit: medewerkers die sneller nieuwe kennis kunnen verwerven, opleidingen die efficiënter worden ingericht en leertrajecten die écht aansluiten bij individuele behoeften.

Maar er zijn ook uitdagingen

Tegenover de kansen staan complexe vraagstukken:

• Digitale ongelijkheid – Niet elke leerling of medewerker heeft toegang tot dezelfde technologie.

• Bias en ethiek – AI is niet waardevrij. Onbewuste vooroordelen kunnen worden versterkt als we niet kritisch blijven.

• Milieu-impact – De rekenkracht achter AI vraagt veel energie. Hoe zorgen we voor duurzaam gebruik?

En misschien wel de grootste uitdaging: hoe behouden we menselijke diepgang en verbinding in een tijdperk van automatisering?

Naar een nieuw leerontwerp: leren door doen

In plaats van AI te verbieden in de klas of op de werkvloer, zouden we het beter kunnen integreren in authentieke leeropdrachten. Laat studenten of medewerkers AI gebruiken om tot een oplossing te komen – maar beoordeel hen op het proces, de toepassing en de reflectie.

Denk aan praktijkgerichte opdrachten, portfolio’s of presentaties. Niet wat je uit je hoofd weet telt, maar wat je ermee kunt doen.

De rol van de docent of trainer verandert

AI maakt de weg vrij voor een andere rol voor onderwijsprofessionals. Niet langer puur kennisoverdragers, maar begeleiders van het leerproces. Dit past bij moderne didactische concepten zoals flipping the classroom, waarin deelnemers zelfstandig kennis opdoen en in contactmomenten werken aan toepassing, verdieping en samenwerking.

Ook de fysieke leeromgeving zal moeten veranderen. Klassikale opstellingen maken plaats voor multimediale ruimtes waarin creativiteit, interactie en co-creatie centraal staan.

Toegang en duurzaamheid moeten centraal staan

Wil AI niet zorgen voor grotere verschillen, dan moeten scholen en organisaties investeren in brede toegankelijkheid. Denk aan licenties voor álle studenten of medewerkers, goede infrastructuur en digitale begeleiding.

Tegelijkertijd is er werk aan de winkel op het gebied van duurzaamheid. AI moet niet zomaar overal worden ingezet. We moeten bewust nadenken over wanneer en waarom we AI gebruiken, en daarbij kiezen voor energiezuinige oplossingen waar mogelijk.

Kritisch denken versterken met AI

In plaats van AI te zien als bedreiging voor kritisch denken, kunnen we het inzetten als hulpmiddel om dit juist te versterken. Laat deelnemers meerdere AI-antwoorden genereren, laat ze die vergelijken, analyseren en bediscussiëren. Zo ontstaat een dynamisch leerproces waarin AI een sparringpartner wordt, maar de menselijke oordeelskracht centraal blijft staan.

Conclusie: AI is geen doel, maar een kans

Generatieve AI biedt enorme mogelijkheden om onderwijs en leren slimmer, persoonlijker en toekomstbestendiger te maken. Maar het vraagt om visie, durf en samenwerking. Door AI op de juiste manier te integreren – met oog voor ethiek, inclusie en menselijkheid – kunnen we het beste van twee werelden combineren.

Jeroen Krouwels is spreker, adviseur en workshopbegeleider op het snijvlak van AI, leren en gedragsverandering. Zijn missie? Technologie niet zien als bedreiging, maar als katalysator voor beter onderwijs en sterkere organisaties.

Benieuwd wat generatieve AI voor jouw organisatie of onderwijsinstelling kan betekenen?
Ontdek de mogelijkheden van een inspirerende lezing of interactieve workshop met Jeroen Krouwels via Athenas.