Jeannette Welp

Het belang van muziek in het primair onderwijs

Als spreker over over de invloed van muziek op het brein weet Jeannette Welp als geen ander waarom muziek zo’n belangrijke rol speelt binnen het onderwijs. Jeanette geeft lezingen en workshops voor pedagogisch medewerkers, medewerkers binnen het onderwijs en voor kinderen zelf. In deze blog vertelt ze ons meer over de waardevolle rol van muziek binnen het onderwijs.

Muziek en wetenschap
Er is momenteel een grote belangstelling voor muziek vanuit de wetenschap. Toonaangevende sprekers maken dit onderwerp toegankelijk voor het grote publiek. Muziek in de ouderenzorg, muziek in de IC, muziek voor het zieke kind zijn voorbeelden van ontwikkelingen op dit gebied, en er is aandacht voor in de media, en dat is toe te juichen. Kwetsbare mensen zich voelen zich er prettig(er) door, dat is belangrijk voor hun gemoed en bevorderend voor hun herstel.

Muziekonderwijs
Daar tegenover staat de afnemende belangstelling voor muziekonderwijs. Muzieklessen worden steeds minder gevolgd, er wordt ook minder geoefend thuis, en ook de periode waarin een kind een muziekinstrument bespeelt wordt korter. Leerkrachten in het primair onderwijs hebben zoveel taken op hun bord dat muziekles geven niet hoog op hun prioriteitenlijst staat. Bovendien zijn ze vaak matig tot slecht opgeleid om muziekles te geven. Gelukkig is de trend nu dat leerkrachten alsnog een driejarige opleiding kunnen krijgen via de impulsregeling. Met als doel een goede muziekles te kunnen geven aan de groep.

Muziek en het brein in ontwikkeling
Muziek is van groot belang voor ieder kind in de basisschool. Het heeft een groot effect op de ontwikkeling van auditieve hersencentra; het systeem dat kinderen in staat stelt goed te luisteren. Geluid (taal) wordt in het kinderbrein gefilterd en bewerkt om er informatie uit te halen. Soepel decoderen van spraak is belangrijk bij alles wat kinderen doen en leren. Schuifelende kuchende kinderen en andere achtergrondgeluiden storen het decoderen. Kinderen met muzikale scholing zijn beter in staat om te luisteren dan anderen. (bron: artikel Mark Mieras; wat muziek doet met kinderhersenen) Dr Nina Kraus (neurobioloog) zegt hierover: ‘Gelijke kansen voor alle kinderen om met muziek luistervaardigheid te ontwikkelen. Muzikale training op jonge leeftijd aanbieden kan alleen worden bereikt op de basisschool.’

Muziek en de emotionele ontwikkeling
In de klas is de plek van ieder kind duidelijk. Er zijn leiders en volgers, stoere en timide kinderen. Er wordt gepocht en gepest. Ook de rol van de leerkracht hoort daarbij. Iedere klas heeft zijn eigen cultuur. Bij het maken van muziek wordt er niet gecommuniceerd door taal. In klank is iedereen gelijk. Dat geeft kinderen rust en veiligheid. Ieders bijdrage is waardevol, er ontstaat flow en synergie als een lied of muziekstuk gaat klinken. In deze sfeer van muzikaal samenwerken komt er een grote hoeveelheid dopamine vrij in de hersenen van de kinderen. Ze voelen zich daardoor fijn, gelukkig zelfs. Ook oxytocine komt vrij. (het ‘knuffelhormoon’) waardoor een groot gevoel voor elkaar naar voren komt. Zorg voor elkaar, openheid en gezamenlijke energie. Het groepsgevoel groeit. Dit is belangrijk voor de ontwikkeling van emotionele intelligentie en de ontwikkeling van hun creativiteit.

Soft skills
Het aanleren van soft skills is belangrijk omdat dit in grote mate bijdraagt aan het slagen in de maatschappij. Het schijnt dat bij volwassenen 15% van het werksucces komt door hard skills (technische vaardigheden en kennis) en 85% door soft skills (emotionele intelligentie, communicatieve vaardigheden, relaties opbouwen, problemen oplossen, empathie, sociale vaardigheden, flexibiliteit, geduld, tact, tolerantie etc) Bij het samen muziek maken komen al deze soft skills aan de orde en zullen worden ontwikkeld. Het belang ervan zal niemand ontgaan.

De toekomst van muziekonderwijs
Hoe nu verder? Het belang van muziekonderwijs is evident. Niet alleen voor een bevoorrechte groep kinderen maar voor iedereen. En dus zou muziek op alle basisscholen een grotere plek moeten krijgen. Gelukkig zijn er initiatieven om leerkrachten extra training en ondersteuning te geven. De politiek zou hierin meer kunnen en moeten betekenen. Onze koningin zet zich in om ieder kind muziek te kunnen laten spelen, en in veel gemeenten is er een onderwijs-muziek initiatief zoals ‘muziekeducatie met kwaliteit’. Dat stemt positief. Laten we dit volhouden en uitbouwen en muziek de plek geven die het verdient.